Kto komu ustępuje? Prawo drogi na śródlądowych drogach wodnych

Żeglarstwo staje się coraz bardziej popularną i dostępną formą rekreacji. Na śródlądowych drogach wodnych, a w szczególności na Wielkich Jeziorach Mazurskich, w sezonie panuje intensywny ruch, który można porównać z ruchem samochodowym na drogach publicznych. Uczestniczą w nim różnego rodzaju jednostki pływające: od szybkich motorówek przez statki pasażerskie, jachty żaglowe po kajaki czy rowerki wodne. Aby ruch ten odbywał się bezpiecznie, ważne jest, by wszyscy jego uczestnicy wiedzieli, jak się zachować, by uniknąć ryzyka zderzenia, kiedy znajdą się na kursie przecinającym się z kursem innego statku.

W tym celu należy poznać obowiązujące na wodach śródlądowych podstawowe zasady. Poniższy artykuł nie obejmuje wszystkich sytuacji, z jakimi możesz spotkać się na wodzie, tylko te najczęstsze. Wszystkie przepisy w tym zakresie znajdziesz w rozporządzeniu ministra infrastruktury z 28 kwietnia 2003 roku w sprawie przepisów żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych (Dz.U. z 15 grudnia 2003 r., nr 212 poz. 2072). Aby lepiej wytłumaczyć kolejne zasady, przedstawię kilka podstawowych pojęć, dzięki którym łatwiej będzie można je zrozumieć i przyswoić. Statek (w tym mały statek i prom) to obiekt uprawiający żeglugę śródlądową. Jako małe stattki określa się te jednostki, których kadłub jest krótszy niż 20 m, ale nie dotyczy to statków przewożących więcej niż 12 pasażerów. W tym wypadku statek taki powinien pokazywać podwójny stożek w kolorze żółtym (rys. 1). Statki można podzielić ze względu na napęd. Wyróżniamy: statki o napędzie mechanicznym poruszające się za pomocą silnika, statki żaglowe poruszające się wyłącznie za pomocą żagli oraz statki niemające silnika ani żagli, takie jak: łodzie wiosłowe, kajaki czy rowerki wodne.

Jeśli statek płynie równocześnie za pomocą silnika i żagli, w myśl przepisów jest to statek o napędzie mechanicznym. Powinien w widocznym miejscu nieść czarny stożek skierowany wierzchołkiem w dół (rys. 2). Jednak w praktyce bardzo rzadko zdarza się, aby ktoś w takiej sytuacji go zawiesił. I tylko na podstawie jego prędkości oraz kierunku wiatru można się domyślić, że oprócz żagli statek używa silnika. Wyróżnia się jeszcze statki o dużej prędkości, czyli takie, które pływają z prędkością większą niż 40 km/h, np.: wodoloty, poduszkowce, a także skutery wodne i szybkie jachty motorowe. Skoro już mniej więcej poznałeś poszczególnych uczestników ruchu na drogach śródlądowych, to mogę przejść do opisu podstawowych zasad, dzięki którym unikniesz kolizji, a żegluga stanie się bezpieczniejsza. Statki o dużej prędkości powinny pozostawić innym statkom akwen zapewniający im możliwość zachowania kursu oraz swobodę manewrowania. Małe statki powinny ustępować z drogi innym statkom. Jeżeli dwa statki idą kursem przecinającym się, powodującym ryzyko zderzenia, wówczas stosuje się zasadę prawej ręki – ustępuje ten statek, który ma drugi statek po swojej prawej burcie (rys. 3).

Przejdźmy do trochę bardziej skomplikowanych kwestii. Jeżeli masz do czynienia z małymi statkami o różnego rodzaju napędach, wówczas prawo drogi będzie zależało właśnie od tego. Małe statki o napędzie mechanicznym powinny ustąpić z drogi wszystkim innym małym statkom (rys. 4), a małe statki niemające silnika i niepłynące pod żaglami (np.: rowerki wodne, kajaki, łódki wiosłowe) powinny ustępować z drogi statkom żaglowym (rys. 5). Sprawa trochę bardziej się komplikuje, jeśli wziąć pod uwagę spotkanie dwóch żaglówek na kursie kolizyjnym. Jeżeli idą różnymi halsami, to statek idący lewym halsem powinien ustąpić z drogi temu, który płynie prawym halsem. Płynący lewym halsem ustępuje płynącemu prawym! (rys. 6)